Het begrip Bokashi was mij niet helemaal onbekend, want ik kwam het weleens tegen op Instagram. Toch wist ik eigenlijk helemaal niet zo goed wat Bokashi is en wat het voor de tuin kan doen. Wij hadden immers al een composthoop en we doen actief aan mulchen, dus ik zag niet direct de noodzaak in van dit product. Tot ik werd benaderd door Agriton. Zij vroegen mij of ik een Bokashi emmer wilde testen. Ik verdiepte mij in Bokashi en mijn belangstelling werd steeds groter. Ik besloot om het te gaan proberen en te kijken of dit iets voor ons kan toevoegen. In deze tekst leg ik kort uit wat Bokashi is, wat het voor de tuin (en meer) kan doen en vertel ik iets over onze ervaring tot nu toe.

Wat is Bokashi?

Bokashi is een Japans woord en staat voor ‘goed gefermenteerd organisch materiaal’. Etensresten en tuinafval zijn organische materialen en kunnen dus gefermenteerd worden.
Op de website van Agriton vind ik het volgende over fermenteren en Bokashi: “De microbiologie die verantwoordelijk is voor het fermentatieproces scheiden hele nuttige stofwisselingsproducten uit. Antioxidanten, vitamines, enzymen, natuurlijke antibiotica en groeihormonen. Niet alleen waardevol voor ons eigen lichaam maar ook voor de plant. Fermentatie is dus een conserveringstechniek waarbij voedingsstoffen en energie wordt behouden. Het wordt immers niet warm. Net als bij zuurkool heeft Bokashi een hogere voedingswaarde dan niet gefermenteerde organische materialen.”

Wat kan Bokashi voor de tuin doen?

Bij Bokashi wordt, anders dan bij gewone compost, koolstof en energie bewaard. Dit zorgt voor een goed leefmilieu voor micro-organismen, snelle beschikbaarheid van voeding voor de plant en een ontgiftende werking op de bodem. De bodem wordt beter opgebouwd, waardoor de kans op ziektes steeds kleiner wordt. Er ontstaat een grotere microbiële diversiteit en activiteit. Wortels kunnen zich hierdoor ook beter ontwikkelen.
Kort gezegd bevordert Bokashi dus het bodemleven en versterkt het de planten in de tuin.

Hoe maak je Bokashi?

Op de website van Agriton is het heel mooi op een rijtje gezet en deze stappen heb ik hier overgenomen:

1. Verdeel zo’n 20 ml Bokashi Starter op het rooster van de keukenemmer.
2. Snij de keukenresten in stukjes tot max. 5 cm.
3. Breng een laagje van 5 cm verse keukenresten in de emmer.
4. Verdeel 40 ml Bokashi Starter op de keukenresten.
5. Druk de keukenresten stevig aan.
6. Sluit de Bokashi-emmer goed af met het deksel.
7. Herhaal dit proces tot de emmer vol is.
8. Tap dagelijks of om de dag het verzamelde sap af. Het kan ongeveer een week duren voordat het eerste vocht afgetapt kan worden. De hoeveelheid vocht hangt af van welke resten in de emmer zijn verwerkt. Veel fruit geeft bijvoorbeeld veel vocht.
9. Laat minstens 2 weken fermenteren.
10. De Bokashi is klaar wanneer het een zoetzure geur heeft. De keukenresten zijn nauwelijks van structuur en uiterlijk veranderd.

Hoe gebruik je het sap en het organisch materiaal?

Het afgetapte sap is te gebruiken als plantenvoeding. Omdat dit sap zuur is, is het belangrijk dat het verdund wordt aangeboden aan de planten. Overigens is het sap niet alleen nuttig voor planten. Je kunt het ook gebruiken als ontstopper en reiniger voor toilet en afvoerbuizen. Je laat de natuur zo z’n werk doen.
Zodra de Bokashi in de emmers klaar is voor gebruik, kun je het rechtstreeks inwerken in de bodem. Dit doe je door een gleuf te maken in de tuin en daar het organische materiaal in te leggen. Dit dek je vervolgens weer af met aarde. Wacht vervolgens ongeveer 2 weken met zaaien of poten, zodat het nieuwe plantje of zaad niet ook gaat fermenteren. Op arme grond kun in het voor- en najaar ongeveer 1-2 kg Bokashi per m2 in de bodem verwerken.
Je kunt Bokashi echter ook als compostversneller en -verrijker gebruiken. Dit doe je door Bokashi in laagjes te mengen door het compost.

Onze ervaring met Bokashi

Wij hebben de Bokashi Essential set. Deze set is verkrijgbaar in lichtgrijs en zwart. Wij hebben voor de zwarte variant gekozen, omdat deze het mooiste bij onze keuken staat. De set bestaat uit twee emmers, een base (onderstel), een rooster, stamper, opvangbakje, maatschepje en een handleiding.
Verder hebben we natuurlijk de Bokashi Starter. Dit zijn tarwezemelen waarop effectieve Micro-organismen zijn geactiveerd. Dit is een gefermenteerd product en ruikt dus friszurig. Deze starter is de aanjager van het fermentatieproces in de emmer.
Het maken van de Bokashi is verrassend simpel. Wij verzamelen de etensresten, knippen ze in kleinere stukken van ongeveer 5 cm en voegen ze 1 keer per dag toe aan de emmer. Als een laag ongeveer 5 cm dik is, voegen we weer 40 ml starter toe en zo blijf je de emmer vullen tot hij vol is. Een kind kan zelfs de was doen, dus wij kunnen zeker Bokashi maken;-) Helemaal niet moeilijk dus en de zwarte emmer past prima in ons interieur.
Een week na het starten van een nieuwe emmer beginnen we ook met het aftappen van het sap. Dit tappen we om de dag af. We hebben het gebruikt als plantenvoeding voor onze kamerplanten en als ontstopper in het toilet. De planten lijken er inderdaad van op te fleuren. Daar zien we wel echt een verschil. Of onze afvoerbuizen daadwerkelijk schoner zijn sinds we Bokashi sap door de leidingen spoelen, durf ik nog niet helemaal met zekerheid te zeggen.

Ook hebben we al de eerste inhoud uit de emmers met Bokashi in kunnen graven in onze tuin. We hebben gleuven gegraven in een nieuw stukje tuin, waar dit jaar pompoenen en courgettes groeien. De grond was hier nog zeer arm, droog en niet heel vruchtbaar en dus was de toevoeging van Bokashi zeer welkom. Om een goede vergelijking te kunnen maken, hebben we ook een aantal courgettes op al bestaande, goede moestuingrond geplant. Tot onze verbazing zijn de courgetteplanten op het nieuwe en met Bokashi verrijkte stukje grond daadwerkelijk groter en sterker dan in de bestaande moestuin. We kunnen dus wel concluderen dat Bokashi daadwerkelijk van toegevoegde waarde is en zelfs al in het eerste seizoen van een nieuw stukje grond zorgt voor sterke, mooie planten met veel vruchten.
Bokashi wordt met name in het voorjaar en najaar in de gleuven in de tuin verwerkt. Nu het zomer is, zijn wij echter wel gewoon doorgegaan met het vullen van de emmers. De sappen kunnen we namelijk nog steeds gebruiken als plantenvoeding en reiniger van afvoerbuizen en de inhoud van de gevulde emmers kunnen we nu dus gebruiken als versneller en verrijker op onze composthoop. Op het moment van het schrijven van dit artikel hebben we nog te weinig ervaring met Bokashi op de composthoop om daar echt een conclusie uit te trekken. Daar kom ik dus op een later moment op terug.
De conclusie is dus dat wij daadwerkelijk goede resultaten in de tuin zien van het verwerken van Bokashi in gleuven in de moestuin. Ook zien we kamerplanten zichtbaar opknappen van het af en toe geven van het verdunde sappen uit de emmer. Als toevoeging op de composthoop lijkt het daadwerkelijk het omzetten van compost te versnellen, maar het is te vroeg om daar echt iets over te zeggen. Het makkelijke proces, de daadwerkelijk zichtbare resultaten bij de planten in de tuin en bij de kamerplanten en het feit dat er gebruikt wordt gemaakt van restafval maakt dat wij Bokashi echt kunnen aanraden!

Ben je ook enthousiast? Of wil je er meer van weten? Op de site van Agriton of elders op internet kun je er nog veel meer over lezen. De verkooppunten van Bokashi vind je hier.